Τι είναι τα εκκολπώματα;
Τα εκκολπώματα είναι σακοειδείς προπτώσεις του βλεννογόνου και του
υποβλεννογόνιου χιτώνα διαμέσου της μυϊκής στιβάδας του τοιχώματος του
παχέος εντέρου. Μοιάζουν σαν σακουλάκια ή τρύπες από τυρί και σχηματίζονται
κατά το σφίξιμο στη διάρκεια της κένωσης, ιδίως όταν υπάρχει δυσκοιλιότητα.
Τα εκκολπωματα συνήθως εντοπίζονται στο αριστερό παχύ έντερο (σιγμοειδές).
Τα εκκολπωματα απαντώνται συνήθως στις μεγαλύτερες ηλικίες. Το 10% των
ανθρώπων πάνω από τα 40 έτη και το 50% των ανθρώπων πάνω από τα 60 έτη
έχουν εκκολπώματα στο παχύ έντερο.
Πού οφείλεται αυτή η νόσος του παχέος εντέρου;
Φαίνεται ότι η απουσία ικανοποιητικού όγκου κοπράνων στο παχύ έντερο, που πιθανόν
να οφείλεται και στις κακές διατροφικές συνήθειες, έχει ως αποτέλεσμα οι μυϊκές
συσπάσεις του εντέρου να προκαλούν ισχυρές πιέσεις στα τοιχώματα. Το γεγονός αυτό,
σε συνδυασμό με την προοδευτική γήρανση που αποδυναμώνει το τοίχωμα του εντέρου οδηγεί στην εκκολπωμάτωση. Είναι πιθανόν στην εκκολπωμάτωση να συμβάλει και η παρουσία σκληρών κοπράνων.
Κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί πολλοί παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη
εκκολπωμάτων, όπως η μειωμένη κατανάλωση φυτικών ινών (αν και υπάρχει
αμφισβήτηση από πρόσφατη μελέτη), η δυσκοιλιότητα, το κάπνισμα, το υπερβάλλον
σωματικό βάρος, η μειωμένη φυσική δραστηριότητα και η χρήση μη στεροειδών
αντιφλεγμονωδών φαρμάκων. Έχουν επίσης ενοχοποιηθεί οι δομικές μεταβολές του κολονικού τοιχώματος (μείωση της αντιστάσεως των τοιχωμάτων), όπως μεταβολές στη σύσταση του κολλαγόνου και αύξηση της ελαστίνης, που σχετίζονται με την πρόοδο της ηλικίας.
Ποια είναι τα συμπτώματα της εκκολπωματίτιδας;
Το πιο κοινό σύμπτωμα της εκκολπωματίτιδας είναι ΠΟΝΟΣ στο αριστερό κάτω
μέρος της κοιλιάς. Άλλα συμπτώματα δυνατόν να περιλαμβάνουν:
Πυρετό
Δυσκοιλιότητα
Διάρροια
Ναυτία και έμετο
Υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για την διάγνωση της εκκολπωματίτιδας;
Ναι, υπάρχουν ειδικές εξετάσεις για την διάγνωση της εκκολπωματίτιδας, αλλά
δεν είναι πάντοτε απαραίτητο να γίνουν, αρκεί να είναι γνωστή η
ύπαρξη εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο. Η διάγνωση των εκκολπωμάτων γίνεται
με την κολονοσκόπηση, αλλά όταν υπάρχει φλεγμονή (εκκολπωματίτιδα)
η κολονοσκόπηση αντενδείκνυται λόγω της ευαισθησίας του τοιχώματος του
παχέος εντέρου και του αυξημένου κινδύνου διάτρησης (τρύπας στο τοίχωμα του
εντέρου). Εάν υπάρχει υπόνοια φλεγμονής (εκκολπωματίτιδας) τότε ενδεχομένως να
χρειαστεί να υποβληθείτε σε:
Αξονική τομογραφία κοιλίας
Βαριούχο υποκλυσμό. Η εξέταση αυτή είναι ακτινολογική και περιλαμβάνει
κλύσμα στον πρωκτό με ειδικό υγρό που περιέχει σκιαγραφικό και στηνσυνέχεια λήψη ακτινογραφιών.
Πώς αντιμετωπίζεται η εκκολπωματίτιδα;
Η θεραπεία της εκκολπωματίτιδας εξαρτάται από την βαρύτητα των
συμπτωμάτων σας. Εάν έχετε ήπια συμπτώματα, ο γαστρεντερολόγος πιθανόν
να σας χορηγήσει αντιβιοτικά και ειδική υδαρή διαυγή δίαιτα για μικρό χρονικό
διάστημα.
Εάν έχετε σοβαρά συμπτώματα, όπως πυρετό, ίσως χρειασθεί να νοσηλευθείτε
στο νοσοκομείο. Στην περίπτωση που νοσηλευθείτε, θα σας χορηγηθούν
ενδοφλεβίως υγρά και αντιβιοτικά. Ίσως χρειασθεί να σταματήσετε την λήψη
τροφής από το στόμα για λίγες ημέρες μέχρι να αισθανθείτε καλύτερα. Σε πολύ
σοβαρές περιπτώσεις απαιτείται χειρουργική αφαίρεση του τμήματος του παχέος
εντέρου που έχει προσβληθεί.
Εάν δεν έχει προηγηθεί κολονοσκόπηση και η διάγνωση της εκκολπωματίτιδας
έχει γίνει ακτινολογικά ή με κλινική υπόνοια, ο γαστρεντερολόγος σας θα σας
συστήσει να κάνετε μετά από κάποιο διάστημα συνήθως μηνών (όχι άμεσα στην
φάση της φλεγμονής) μια κολονοσκόπηση ώστε να διαπιστώσει το μέγεθος, τον
αριθμό και την θέση των εκκολπωμάτων στο παχύ έντερο. Επίσης
η κολονοσκόπηση (σε δεύτερο χρόνο) είναι απαραίτητη για αποκλεισμό καρκίνου
παχέος εντέρου.
Τα πιο συχνά συμπτώματα της νόσου είναι ο πόνος χαμηλά στην κοιλιά, η αίσθηση
φουσκώματος, οι ακανόνιστες κενώσεις και η ανορεξία. Ωστόσο, σε περίπτωση που
κάποιο εκκόλπωμα αρχίσει να φλεγμαίνει, τότε η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται ως
εκκολπωματίτιδα και αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά και πιο σπάνια χειρουργικά.
Όπως και στις περισσότερες νόσους του γαστρεντερικού συστήματος, η διατροφή παίζει
σπουδαίο ρόλο στην αντιμετώπιση της εκκολπωμάτωσης. Δυστυχώς τα ήδη
σχηματισμένα εκκολπώματα δεν θα υποχωρήσουν με την κατάλληλη διατροφική
θεραπεία. Ωστόσο η διατροφή μπορεί να μειώσει τα ανεπιθύμητα συμπτώματα και να
προλάβει το σχηματισμό νέων εκκολπωμάτων.
Διατροφική αντιμετώπιση της
Φυτικές ίνες
Οι γενικές διατροφικές οδηγίες αφορούν στην αύξηση της πρόσληψης των φυτικών ινών
με στόχο τα 25-30 γραμμάρια ημερησίως. Καλές πηγές φυτικών ινών είναι τα φρέσκα και
αποξηραμένα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια και οι ξηροί καρποί, καθώς επίσης και τα
προϊόντα ολικής άλεσης.
Πρόσληψη υγρών
Παράλληλα με την αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών θα πρέπει να δώσουμε και
ιδιαίτερη έμφαση στην πρόσληψη υγρών για τον σχηματισμό μαλακών κοπράνων.
Ακόμη, καθώς κάποιοι ασθενείς είναι πιθανό να νιώσουν δυσφορία μετά την κατανάλωση κάποιου λιπαρού γεύματος, ίσως ο περιορισμός τέτοιων γευμάτων να είναι ευεργετικός.
Τα εκκολπώματα προκαλούν συμπτώματα;
Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα εκκολπώματα δεν προκαλούν συμπτώματα. Μερικές
φορές είναι δυνατό να συνοδεύονται από πόνο στην κοιλιά και/ή μετεωρισμό. Ο πόνος
δίνει την αίσθηση του σπασμού και έχει την τάση να έρχεται και να φεύγει (κωλικοειδής
πόνος). Τα συμπτώματα αυτά υποχωρούν συνήθως μετά από την αφόδευση. Μερικοί
ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν δυσκοιλιότητα ή διάρροιες.
Πώς να αντιμετωπίσετε τη δυσκοιλιότητα;
Συνήθως, οι άνθρωποι με εκκολπωμάτωση είναι δυσκοίλιοι και στην περίπτωση αυτή τα
εξής γενικά μέτρα μπορούν να λαμβάνονται.
Όχι καθαρτικά.
Πριν το πρωινό γεύμα, ένα ποτήρι δροσερό νερό με ένα κουταλάκι αλάτι μαγνησίου. Όταν φανούν τα πρώτα επιτυχή αποτελέσματα της θεραπείας, να διακόπτεται σταδιακά.
Για πρωινό γεύμα, 4 γεμάτες κουταλιές ωμής βρώμης και 4 κουταλιές πίτουρο με
. Να ανακατεύονται καλά προσθέτοντας κρύο γάλα.
Εναλλακτικό πρωινό: ψωμί ολικής αλέσεως με μαρμελάδα από δαμάσκηνα ήάλλα φρούτα, με τσάι από βότανα (μέντα, μολόχα, εκχύλισμα ροδιού). Ανυπάρχει ανάγκη καφέ, προτιμάται αλεσμένος καφές τύπου espresso.
Μετά το πρωινό, χαλαρώστε για 5 - 10 λεπτά και προσπαθήστε να πάτε στην τουαλέτα. Δεν χρειάζεται να πιεστείτε. Κάνετε υπομονή, αν η μέθοδος δεν λειτουργήσει από τις πρώτες μέρες.
Διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες (20-35 γρ.). Οι φυτικές ίνες κάνουν τα κόπρανα πιο μαλακά και αυξάνουν τον όγκο τους. Προλαμβάνουν τη δυσκοιλιότητα και βελτιώνουν συνήθως το σύμπτωμα του πόνου, που οφείλεται σε εκκολπώματα.
Τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι: φρούτα (ακτινίδιο, πορτοκάλι, δαμάσκηνα κ.λπ) και λαχανικά (μπρόκολο, λάχανο, σπανάκι, καρότα, σπαράγγια, μαρούλι κ.λπ), ξηροί καρποί (φιστίκια), όσπρια, δημητριακά και ψωμί ολικής αλέσεως.
Από τις πλούσιες σε πρωτεΐνες τροφές, προτιμήστε ξινόγαλο, αφέψημα γάλακτος με προβιοτικά (probiotics) και γιαούρτι.
Φυσική άσκηση και περιστασιακές εντριβές στην πλάτη και στο στομάχι.
Άφθονα υγρά, κυρίως για τους ηλικιωμένους ασθενείς (1 ½ με 2 ½ λίτρα ημερησίως). Είναι απαραίτητη η πρόσληψη ικανοποιητικών ποσοτήτων υγρών (τουλάχιστον δύο λίτρων την ημέρα, περίπου 8-10 ποτηριών), όταν η διατροφή είναι πλούσια σε ίνες ή όταν λαμβάνουμε συμπληρώματα που περιέχουν ίνες.
Η δυσκοιλιότητα μπορεί να επιδεινωθεί με μια διατροφή χαμηλή σε πρόσληψη φυτικών ινών (με λίγα φρούτα ή σαλάτες και με λευκό ψωμί και πολλά γλυκά) και με την κατανάλωση σοκολάτας, κόκκινου κρασιού, με δυνατό μαύρο τσάι και με σκευάσματα που περιέχουν κωδεΐνη (αναλγητικά, σιρόπια για το βήχα).
Σε ότι αφορά τους ξηρούς καρπούς υπήρχε η άποψη πως εκγλωβίζονται μέσα στα εκκολπώματα αλλά κάτι τέτοιο τείνει να αναιρείται. Θα σου πρότεινα να τους μουλιάζεις τουλάχιστον 3 ώρες σε νερό βρύσης. Εναλλάκτική λύση είναι τα βούτυρα των ξηρών καρπών όπως το ταχίνι, το αμυγδαλοβούτυρο κτλ.
Να μουλιάζεις και τα όσπρια για 24-48 ώρες και στο διάστημα αυτό να κάνεις 5 αλλαγές νερού. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγεις τις λεκτίνες που είναι ερεθιστικές για το έντερο και τα κάνεις πιο εύπεπτα.
Τελος προτείνω την καθημερινή λήψη γαλακτοκομικών ζύμωσης όπως το κεφίρ και το παραδοσιακό γιαούρτι γιατί έχουν φιλικά βακτήρια προς το έντερο που ισορροπούν την κινητικότητά του.