Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας ορμονικός αδένας στα σπονδυλωτά που
βρίσκεται στα θηλαστικά στο λαιμό κάτω από το λάρυγγα μπροστά από την
τραχεία. Στους ανθρώπους έχει το σχήμα μιας πεταλούδας. Αποτελείται από
δύο λοβούς που συνδέονται με μια στενή γέφυρα που ονομάζεται ισθμός.
Η κύρια λειτουργία του θυρεοειδούς είναι η αποθήκευση ιωδίου και η
παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών που περιέχουν ιώδιο,
τριαιδοθυρονίνη και θυροξίνη, καθώς και η πεπτιδική ορμόνη καλσιτονίνη .
Οι θυρεοειδικές ορμόνες που περιέχουν ιώδιο σχηματίζονται από τα
ωοθυλακικά επιθηλιακά κύτταρα του θυρεοειδούς αδένα και παίζουν
σημαντικό ρόλο στον ενεργειακό μεταβολισμό, για την ανάπτυξη
μεμονωμένων κυττάρων και για ολόκληρο τον οργανισμό.
Η καλσιτονίνη παράγεται από τα παραφολικά ή C κύτταρα του θυρεοειδούς
αδένα. Αναστέλλει την απώλεια οστού ενσωματώνοντας ασβέστιο και
φώσφορο στα οστά και αναστέλλοντας τους οστεοκλάστες, οι οποίοι
οδηγούν σε μείωση της οστικής ουσίας όταν ενεργοποιείται.
Ο θυρεοειδής αδένας είναι το σημείο εκκίνησης για πολλές ασθένειες οι
οποίες, μεταξύ άλλων, μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές του
μεταβολισμού ορμόνης και μπορεί να οδηγήσει σε υπο- ή υπερ- λειτουργία
του θυρεοειδούς αδένα ( υποθυρεοειδισμό ή υπερθυρεοειδισμό).
Πως λειτουργεί;
Το ιώδιο είναι ιχνοστοιχείο που απαντάται σε πολλές τροφές, ειδικά στα
θαλασσινά, το αλάτι , το ψωμί και το γάλα. Είναι απαραίτητο για την
παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών οι οποίες είναι η θυροξίνη , ή
τετραϊωδοθυρονίνη (Τ4) , η τριιωδοθυρονίνη (Τ3) ,και η καλσιτονίνη, οι
οποίες αποθηκεύονται στον αδένα. Όποτε είναι απαραίτητο εκκρίνονται στην
κυκλοφορία και μέσω του αίματος μεταφέρονται σε όλο το σώμα.
Η θυρεοειδική λειτουργία ελέγχεται από την υπόφυση που βρίσκεται στη
βάση του εγκεφάλου ,η οποία παράγει την θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH). Ο
θυρεοειδής αδένας αλληλεπιδρά με την υπόφυση, με τρόπο ώστε όταν τα
επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών είναι πολύ χαμηλά, η υπόφυση παράγει
μεγαλύτερες ποσότητες της θυρεοειδοτρόπου ορμόνης (TSH), ενώ όταν ο
θυρεοειδής αδένας υπερλειτουργεί τότε η υπόφυση παράγει μικρότερες
ποσότητες TSH . Με τον τρόπο αυτό διατηρούνται τα επίπεδα των
θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα σε φυσιολογικά επέιπεδα.
Θυρεοειδικές εξετάσεις
Η Μέτρηση των Τ4 και TSH στο αίμα είναι οι πιο σημαντικές εξετάσεις που
δείχνουν την ορθή ή μη λειτουργία του αδένα.
Το υπερηχογράφημα θυρεοειδούς αδένα αποτελεί την εξέταση εκλογής στην
απεικόνιση του θυρεοειδούς αδένα αφού μπορεί να απεικονίσει την υφή του
, το μέγεθος του αδένα , και την απεικόνιση τυχόν υπαρχόντων όζων
Ποιες παθήσεις θυρεοειδούς υπάρχουν;
Αρχικά υπάρχουν 2 αμιγώς λειτουργικές διαταραχές του θυρεοειδούς που
είναι ο υπερθυρεοειδισμός (όταν ο θυρεοειδής σας παράγει πάρα πολύ
ορμόνη) και ο υποθυρεοειδισμός (όταν δεν παράγεται επαρκής ποσότητα).
Αυτές οι διαταραχές αντιμετωπίζονται με φάρμακα.
Εκτός από τον καρκίνο θυρεοειδούς, υπάρχουν τέσσερις ακόμα κοινές
παθήσεις του θυρεοειδούς: η νόσος του Hashimoto, η νόσος του Graves, η
βρογχοκήλη και τα οζίδια του θυρεοειδούς.
Διατροφή και Θυροειδής Αδένας
Σημαντικό για την παραγωγή και σύνθεση των ορμονών του θυρεοειδή είναι
το ιώδιο καθώς έλλειψη του μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη παραγωγή
τους επομένως σε υποθυρεοειδισμό. Κύριες πηγές ιωδίου είναι
τα θαλασσινά και τα ψάρια, τα οποία παίρνουν το ιώδιο τους από τη
θάλασσα και το αλάτι. Το Σελήνιο (βρίσκεται σε ξηρούς καρπούς,
δημητριακά, μοσχάρι, αβγά, ψάρια, τόνος, καβούρια, αστακός), είναι επίσης
απαραίτητο στοιχείο για την παραγωγή και τη σωστή διατήρηση της
συγκέντρωσης των θυρεοειδικών ορμονών, καθώς και για την μετατροπή της
Τ3 σε Τ4, ενώ ο χαλκός και η τυροσίνη (ψάρια, κοτόπουλο, προϊόντα ολικής
αλέσεως, γαλακτοκομικά, μπανάνες, φασόλια και ξηροί καρποί) συντελεί
στην παραγωγή της θυροξίνης (Τ4). Τέλος, οι θυρεοειδικές ορμόνες
συμμετέχουν στο μεταβολισμό του ψευδαργύρου και για αυτό οι ασθενείς
πρέπει να καταναλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες ψευδαργύρου (θαλασσινά,
ψάρια, συκώτι, κρέας, αβγά, μανιτάρια, σύκα).
Επειδή τα συμπτώματα που σχετίζονται με τη διατροφή είναι η αύξηση του
βασικού μεταβολισμού, με αποτέλεσμα να παρατηρείται απώλεια βάρους
πιθανή οστεοπόρωση και διάρροιες. Έτσι η διατροφή πρέπει να στοχεύει:
Περιορισμός της τροφής, επομένως και της ενέργειας .
Μικρά και συχνά γεύματα που βασίζονται σε τροφές με χαμηλόγλυκαιμικό δείκτη.
Αυξημένη σωματική δραστηριότητα.
Σε περίπτωση εμφάνισης δυσκοιλιότητας θα πρέπει να αυξηθεί ηκατανάλωση αδιάλυτων φυτικών ινών (φρούτα και λαχανικά) καιεπαρκής κατανάλωση διαλυτών φυτικών ινών (προϊόντα ολικής αλέσεως).
Επαρκής ενυδάτωση.
Κατανάλωση προβιοτικών.
Επαρκής πρόσληψη Βιταμίνης Β12.
Αποφυγή τροφίμων όπως:
Σταυρανθή λαχανικά: λαχανάκια Βρυξελλών, μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, αχλάδια, σπανάκι και τα γογγύλια,μπορεί να επηρεάσουν την παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών, αφού έχουν την ιδιότητα να μπλοκάρουν την ικανότητα του θυρεοειδούς να απορροφήσει το ιώδιο. Το μαγείρεμα τους βελτιώνει την αρνητική αυτή επίδραση. Φιστίκια, κουκουνάρια, ροδάκινα.
Σόγια και προϊόντα: Τα φυτοοιστρογόνα μπορεί να επηρεάσουν τηνικανότητα του οργανισμού να χρησιμοποιήσει τις ορμονών του θυρεοειδούς.
Τα λιπαρά τρόφιμα: έχει βρεθεί ότι διαταράσσουν την ικανότητα του σώματος να απορροφήσει την φαρμακευτική υποκατάσταση των θυρεοειδικών ορμονών. Αποκλετισμός: τηγανητά τρόφιμα, βούτυρο, μαγιονέζα, μαργαρίνη, τα λιπαρά και επεξεργασμένα κρέατα (ζαμπόν, μπέικον, κλπ).